Stanisław Wawrzyniec Staszic urodził się przed 6 listopada 1755roku w Pile w rodzinie mieszczańskiej - jego ojciec i dziad byli burmistrzami Piły. Ukończył szkołę parafialną w rodzinnym mieście, a następnie poznańską szkołę średnią i seminarium duchowne (1774-1778). Po uzyskaniu święceń kapłańskich (przełom 1778/1979 r.) Staszic wyjechał na studia do Francji (najpierw w Paryżu zgłębiał nauki fizyczne i przyrodnicze w Collège de France) oraz Niemiec (od połowy roku 1779: Lipsk i Getynga). W tym okresie odbył też podróż do Włoch, zwiedzał Alpy i Apeniny.
Po powrocie do kraju w 1781 r. znajduje zatrudnienie u byłego kanclerza Andrzeja Zamoyskiego jako nauczyciel jego dzieci i obowiązki te pełni aż do 1797 roku. W 1790 r. wraz z rodziną Zamoyskich udał się na trwającą dwa lata wyprawę do Austrii i Włoch. Do Polski powrócił z końcem 1791 r. po uchwaleniu Konstytucji 3 Maja. Z zaangażowaniem wspierał finansowo insurekcję kościuszkowską w 1794 r. W1782r. otrzymał doktorat obojga praw Akademii Zamojskiej i objął tamtejszą katedrę języka francuskiego (do roku 1784).
W celach naukowo-badawczych w latach 1798-1799 podróżował po kraju, np. Lubelszczyźnie,Chełmońszczyźnie, Wołyniu iPodolu, prowadząc pomiary geologiczne i geograficzne. Zajmował się budową geologiczną i bogactwem mineralnym Karpat. Opracował pierwszą mapę geologiczną Polski oraz zbadał pokłady węgla wDąbrowie Górniczej, przyczyniając się do ich wydobycia. W1816roku został mianowany dyrektorem Wydziału Przemysłu iKunsztów wKomisji Rządowej Spraw Wewnętrznych iPolicji. Przyczynił się do powstania wKielcach Akademii Górniczejw 1816, uczelni technicznej kształcącej fachowców dla przemysłu. Troszczył się o rozwój i unowocześnianie krajowego przemysłu, głównie związanego z hutnictwem igórnictwem na terenie Zagłębia Staropolskiego. Działał na rzecz utworzenia Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa pod Warszawą, współdziałał w organizowaniu Szkoły Przygotowawczej do Instytutu Politechnicznego wWarszawie,będącej pierwszą polską wyższą uczelnią techniczną. Przyczynił się również do powstania uniwersytetu wWarszawie. Staszic współtworzył i wspierał finansowo Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Od 1808 roku aż do śmierci piastował funkcję jego prezesa. Ufundował siedzibę Towarzystwa - tzw. Pałac Staszica w Warszawie.
Prowadził intensywną działalność publicystyczną na rzecz reform. Napisał „Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego” uznawane za impuls do powstania ruchu reform podczas Sejmu Czteroletniego. Najważniejszym dziełem w dorobku publicystycznym Staszica są „Przestrogi dla Polski” zawierające śmiałą krytykę ustroju Rzeczpospolitej. Opisał także własną teorię na temat dziejów ziemi w dziele „Ród ludzki”.
Stanisław Staszic zmarł 20 stycznia 1826roku wWarszawie, został pochowany wkościele OO Kamedułów na Bielanach. W testamencie cały swój majątek zapisał na cele społeczne: szpital i domy zarobkowe dla ubogich.
